EUCHARYSTIA - MSZA ŚWIĘTA

 

PRZEWODNIK PO MSZY ŚWIĘTEJ

 

 

We Mszy św. uczestniczymy co niedzielę praktycznie od swojego dzieciństwa. Na początku nie przywiązujemy większej wagi do tego, co się wówczas naprawdę dzieje na ołtarzu lub wokół nas, gdyż jesteśmy na to zbyt mali. Potem zazwyczaj też się nad tym nie zastanawiamy, gdyż albo nam się już nie chce, albo popadliśmy w rutynę. Tymczasem żaden element liturgii Mszy nie jest przypadkowy. Każdy ma swoje głębokie znaczenie i czasem nawet zaskakujące korzenie, Spróbujmy więc „rozebrać” Mszę na czynniki pierwsze, aby uzmysłowić sobie w jak pięknym, bogatym i istotnym misterium jest nam dane uczestniczyć.

 

 

Odkryjmy na nowo Mszę świętą

 

Alleluja

To hebrajskie słowo można przetłumaczyć jako „chwalmy Pana” lub „chwalmy Pana razem". Dlatego też zaleca się, aby nawet na recytowanej Mszy św. Alleluja było śpiewane.

 

Akt pokuty

Publiczne wyznanie swej grzeszności w czasie Mszy św. To przypomnienie prawdy o słabości człowieka, ale także wyrażenie gotowości do przyjęcia słów Ewangelii. To również uznanie prawdy o tym, że grzech nie jest osobistą sprawą grzeszącego. Pociąga on za sobą skutki, które uderzają także w inne osoby. Grzech jest winą, która domaga się przebaczenia. Obecna modlitwa pokutna pochodzi najprawdopodobniej ze średniowiecza. Stała się ona częścią Mszy na przełomie X i XI w.

 

Amen

Słowo to w języku hebrajskim ma ten sam rdzeń, co słowo „wierzyć”. Na polski można je przetłumaczyć jako „niech się tak stanie".

 

Anamneza

Wspomnienie. To ta część Mszy św., w której następuje wspomnienie męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Kapłan i wierni wracają także myślą do Ostatniej Wieczerzy.

 

Baranku Boży…

Śpiew ten wprowadził do liturgii w VII w. papież Sergiusz I, gdyż nie podobała się mu cisza w czasie łamania chleba Pańskiego.

Nazywanie Chrystusa Barankiem Bożym nawiązuje do baranka zaplątanego w zarośla, który złożył Abraham w ofierze zamiast Izaaka, oraz do baranka paschalnego, którego krwią Izraelici pokropili odrzwia domów w Egipcie, aby nie wszedł do nich Anioł niszczyciel. Dodatkowo baranek przypomina proroctwo Izajasza, który pisał, że Mesjasz będzie „jak baranek na rzeź prowadzony” (53,7).

 

Błogosławieństwo na zakończenie Mszy

Gest rozesłania, przejścia do codzienności, w której Bóg jest ze swoimi uczniami po wszystkie dni aż do skończenia świata. Po Mszy uczestniczący w niej mogą iść świadczyć o Bogu, bo niosą w sobie „pokój Chrystusa”. Dzięki Eucharystii mają oni siłę i moc świadczenia o Bogu w swoim społecznym, rodzinnym i osobistym życiu.

 

Chwała na wysokości Bogu…

Pieśń, hymn dziękczynienia i uwielbienia Boga. Tekst pochodzi z IV i V w. i korzeniami sięga greckiej tradycji. Od VI w. był on używany w Rzymie w czasie Eucharystii. Początkowo śpiewano go tylko na Boże Narodzenie i w czasie Mszy celebrowanych przez biskupa. Od VII w. był on śpiewany w czasie świąt bez względu na to, czy celebrans był biskupem.

 

Ciało i Krew

W czasie Eucharystii spożywamy Ciało i Krew Pańską. Ciało w biblijnym rozumieniu oznacza życie, całego człowieka wraz z jego psychiczną strukturą. Chrystus ofiarowuje się więc cały. Stare Przymierze zakazywało spożywania mięsa z krwią, gdyż uważano, że w tej ostatniej jest życie. Krew jest życiem, a jej przelanie oznacza śmierć. W Nowym Testamencie ciało i krew oznaczają ludzkie życie. Rozdzielenie ich to zabicie kogoś, to pozbawienie ciała siły, jaką czerpie z krwi. Dziś, uczestnicząc w Eucharystii, dzięki Krwi Chrystusa otrzymujemy życie, które pokonuje śmierć. To jest „Krew nowego i wiecznego Przymierza”.

 

Dekoracje ołtarza

Ołtarz jest symbolem Jezusa obecnego wśród wiernych. Głównym jego elementem jest krzyż. Uzmysławia on, że każda Msza jest kontynuacją śmierci Chrystusa na Kalwarii. Oprócz Mszału lub Księgi mszalnej, znajdują się na nim świece, symbole Chrystusa. Ołtarz przykryty jest trzema białymi obrusami pobłogosławionymi przez biskupa lub upoważnionego przez niego księdza. W razie rozlania Najświętszej Krwi Pańskiej służą Jej ochronie. Symbolicznie obrusy mają wiernym przypominać całuny, którymi okryto ciało Jezusa po śmierci.

Obyczaj dekorowania ołtarza kwiatami wywodzi się ze starożytności. Kwiaty przyciągają uwagę w stronę ołtarza i są dowodem na to, że świat stworzony przez Boga jest pełen cudownych dzieł.

 

Hosanna

Semickie wyrażenie, które można przetłumaczyć jako „wspomóż, prosimy”. Z czasem jednak dodano jeszcze jedno znaczenie tłumaczone jako „bądź pozdrowiony”.

 

Ile kosztuje Msza św.?

Msza św. jest bezcenna. Nie można płacić Bogu. Niemniej w Kościele rozwinięta jest praktyka płacenia przy zamawianiu Mszy. Wywodzi się ona z czasów Starego Testamentu, gdzie datki składane przez wiernych były przeznaczane na utrzymanie kapłanów. Dlatego też ofiara pieniężna składana przy zamawianiu Mszy św., tzw. stypendium mszalne, w całości przeznaczane jest na utrzymanie kapłana. Wysokość składanej ofiary zależna jest od decyzji Kościołów lokalnych. Przyjęta jest jednak niepisana zasada, mówiąca że winna ona odpowiadać przeciętnej dniówce robotnika.

 

Kolekta

Kończy ona obrzędy wstępne Mszy św. Ma miejsce po odśpiewaniu hymnu Chwała na wysokości Bogu. Pochodzi ona z Rzymu i była znana już w IV lub V w. Nazwa tej modlitwy wywodzi się z VIII w. z Francji. Łacińskie słowo collecta pochodzi od colligo i oznacza „zbierać". Wtedy to kapłan „zbiera" wszystkie indywidualne prośby, dziękczynienia i uwielbienia w jedną modlitwę całego Kościoła.

 

Komunia

Pod postaciami chleba i wina obecny jest Chrystus jako człowiek i jako Bóg. Słowo Komunia oznacza jedność. Komunia jest więc sakramentem zjednoczenia z Jezusem i całym Kościołem, Mistycznym Ciałem Chrystusa, do którego człowiek został włączony poprzez sakrament chrztu. Przystępując do Komunii łączymy się ze zbawionymi oglądającymi Boga i z tymi, którzy są w czyśćcu. Komunia jest pokarmem duszy gwarantującym życie wieczne. Spożywać ją może osoba ochrzczona niebędąca wstanie grzechu śmiertelnego. Komunię należy przyjmować (jeżeli nie ma przeszkód) za każdym razem, gdy uczestniczy się we Mszy św. Istnieje wymóg przyjmowania Komunii raz w roku, w czasie wielkanocnym.

 

Komunia duchowa

Osoba, która z powodu życiowych okoliczności nie ma możliwości przystąpić do Komunii, a bardzo tego pragnie, może poprzez modlitwę wzbudzić sobie pragnienie głębszego połączenia się z Jezusem.

 

Konsekracja

Przemiana chleba i wina w Ciało i Krew Pańską. Aby się mogła ona dokonać, konieczna jest obecność kapłana, który ma intencję czynienia tego, co Chrystus. Konsekracja możliwa jest dzięki obecności Ducha Świętego. Fakt konsekracji przypomina nam, że Eucharystia jest tajemnicą, czyli kwestią wiary, bo wykracza ona poza zmysłowe poznanie.

 

Kyrie elejson

Wyrażenie to oznacza „Panie, zmiłuj się". Jest to wołanie o miłosierdzie, ale także i wyznanie, że tylko Jezus jest Panem.

 

Liturgia słowa

Jeden z dwóch filarów Mszy. Jest ona obecna od początków chrześcijaństwa. Usłyszane słowa, w których obecny jest Bóg, służą przemianie, nawróceniu. Liturgia słowa obejmuje pisma prorockie, czyli Stary Testament i „pisma apostolskie”, to znaczy Listy i Ewangelię.

 

Łamanie chleba

Współcześnie wiernym i trudno dostrzec moment łamania chleba przed Komunią. Dzieje się tak, gdyż z czasem zastąpiono bochenki małymi hostiami. Zmiana tego zwyczaju została podyktowana troską, aby nie stracić żadnej z części konsekrowanego chleba. Kapłan, połamawszy chleb, maleńka jego część zanurza w winie, mówiąc słowa: „Ciało i Krew Pana Jezusa Chrystusa, które łączymy i będziemy przyjmować, niech nam pomogą osiągnąć życie wieczne”. Do końca nie wyjaśniono genezy tego znaku. Współcześnie oznacza on, iż mimo upływu wieków, Kościół nadal sprawuje tę samą Eucharystię.

 

Modlitwa powszechna

Kończy ona liturgię słowa. Inna jej nazwa to modlitwa wiernych. Jest to nawiązanie do starożytności, kiedy to mogli uczestniczyć w niej tylko ochrzczeni i osoby nieodprawiające publicznej pokuty. Termin „modlitwa powszechna” jest przypomnieniem, że teraz nie następuje czas modlitw indywidualnych, ale całego Kościoła, świata.

 

Msza św.

To celebracja Eucharystii. Obejmuje ona: głoszenie słowa Bożego, dziękczynienie składane Bogu Ojcu za wszystkie Jego dobrodziejstwa, a zwłaszcza za to, że darował nam Syna, konsekrację chleba i wina, uczestniczenie w uczcie liturgicznej przez przyjmowanie Ciała i Krwi Pańskiej.

 

Ofiara

Pierwszą ofiarę złożyli Kain i Abel. Była to ofiara dziękczynna. Dopiero potem ofiary nabrały przebłagalnego charakteru. Chrystus ofiarował sam siebie w najwyższej ofierze. Każda Eucharystia jest przypomnieniem i urzeczywistnieniem tego, co wydarzyło się na Golgocie.

 

Owoce Eucharystii

Owocami Eucharystii są: miłość - czyste serce, zdolność do złożenia siebie w ofierze; radość - chęć do życia, nadzieja; pokój - zgoda na własne życie, uczciwość wobec siebie, ufność Bogu, brak lęku; cierpliwość – wytrwałość w przeciwnościach, zdolność przebaczania sobie i innym; uprzejmość – pozytywne nastawienie do drugiego człowieka; dobroć – gotowość służenia innym, miłosierdzie wobec siebie i innych, prawość; wierność – konsekwencja, odpowiedzialność; łagodność – delikatność w kontaktach międzyludzkich, niestosowanie przemocy, wybaczanie błędów; opanowanie - zdolność kontrolowania swoich reakcji.

 

Owoce Komunii św.

Pogłębienie relacji z Chrystusem, zgładzenie grzechów powszednich, ochrona przed popełnianiem grzechów ciężkich, umocnienie jedności Kościoła i z nim, zadatek przyszłej chwały w niebie.

 

Pan z wami…

Najstarsze i najbardziej rozpowszechnione pozdrowienie liturgiczne. To oznajmienie Bożej obecności. Kapłan wypowiadając te słowa wyciąga ręce. Jest to gest ojca, który przygarnia, przytula swoje dzieci. Na to wezwanie odpowiada się: „...i z duchem twoim”. Zwrot ten jest przypomnieniem, że wszystko, co dzieje się na ołtarzu, jest z mocy Ducha Świętego.

 

Pochodzenie słowa „Msza”

Msza św. lub Eucharystia jest to obrzęd liturgiczny, podczas którego uobecniana jest ofiara krzyżowa Jezusa Chrystusa. Słowo „Msza" pochodzi od zwrotu kończącego obrzęd: Ite, missa est, który można przetłumaczyć: „Skończone, rozsyłam was”. Od II w. używana jest również nazwa „Eucharystia". Słowo to oznacza „dziękczynienie". Tak więc Eucharystia jest: dziękczynieniem Bogu za dary stworzenia i odkupienia oraz uwielbieniem Boga Ojca, pamiątką ofiary Chrystusa i nieustanną obecnością Jezusa wśród ludzi dzięki mocy Jego słowa i działaniu Jego Ducha.

 

Post eucharystyczny

Przystępujący do Komunii powinni przynajmniej na godzinę przed przyjęciem Eucharystii powstrzymać się od przyjmowania jakiegokolwiek pokarmu i napoju, z wyjątkiem wody i lekarstw. Kapłan, który tego samego dnia sprawuje dwa lub trzy razy Najświętszą Eucharystię, może przed drugim lub trzecim sprawowaniem Mszy św. posilić się, nawet wtedy, gdy nie może on zachować zalecanego postu. Także osoby w podeszłym wieku, chore oraz ich opiekunowie mogą przyjąć Eucharystię bez konieczności przestrzegania godzinnego postu.

 

Prefacja

Dialog między kapłanem a wiernymi. Rozpoczyna się zazwyczaj słowami: „Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe, słuszne i zbawienne...". Słowo prefacja pochodzi z łaciny i oznacza uroczystą mowę wygłaszaną przed zgromadzeniem. Prefacja jest modlitwą dziękczynną. Jest ona charakterystyczna dla Kościoła katolickiego.

 

Święty

Hymn ten pochodzi najprawdopodobniej z III w. Śpiewamy trzy razy „święty”, bo po trzykroć święty jest Bóg. Cyfra trzy w biblijnej symbolice oznacza Boga, który w Starym Przymierzu objawił się poprzez: słowo, moc i mądrość, a w Nowym jako: Ojciec, Syn i Duch. Słowa hymnu Święty są złączeniem dwóch hymnów, co nastąpiło w VI lub VII w.

 

Przygotowanie darów

Kapłan rozkłada na ołtarzu serwetę, korporał (z łac. corpus to „ciało”). Kładzie na nim patenę z chlebem i kielich z winem, które zostało zmieszane z odrobiną wody. Woda oznacza ludzi, a wino Chrystusa; poprzez zmieszanie następuje zjednoczenie ludzi z Chrystusem.

W Eucharystii zawsze używa się chleba pszennego i naturalnego wina gronowego. Chrześcijanie obrządku wschodniego używają chleba kwaszonego, a zachodniego-przaśnego.

Po błogosławieństwie darów kapłan skłania się przed ołtarzem i wypowiada tzw. modlitwę Azariasza, w której prosi on Boga, aby go pobłogosławił, by mógł bez narażania własnego zbawienia, godnie celebrować Mszę.

Potem kapłan obmywa ręce. Jest to symbol uwolnienia się od grzechu. Czyste ręce świadczą o szlachetności czynów. Kapłan w czasie obmywania wypowiada modlitwę: „Obmyj mnie, Panie, z mojej winy, oczyść mnie z grzechu mojego".

 

Przymierze

Obietnica złożona przez Boga człowiekowi, że będzie z nim zawsze. Nowe Przymierze zostało zawarte na krzyżu. „Oto wielka tajemnica naszej wiary”.

 

Psalm responsoryjny

Śpiewa się go po liturgii czytań. Psalm jest natchnioną modlitwą, odpowiedzią na usłyszane słowo.

 

Szaty liturgiczne

Alba to biała szata, tunika. Ministranci noszą jej krótszą wersję, czyli komżę. Albę nakładało się właśnie ochrzczonemu dziecku. Dziś stosuje się to prawie wyłącznie wobec chrztu dorosłych.

Ornat to kolorowa wierzchnia szata kapłana. Wywodzi się ona od płaszcza w kształcie dzwonu, który w V w. zastąpił noszoną wcześniej togę.

Stuła to rodzaj szarfy zakładanej na albę. Niejasne jest jej pochodzenie. Istnieje hipoteza, że pierwotnie była ona znakiem rozpoznawczym przedstawiciela władzy świeckiej.

Kolory szat liturgicznych wprowadzono na Soborze Trydenckim. Biały, ornat zakłada się na święta Pańskie, Matki Bożej i wspomnienie świętych, -którzy nie byli męczennikami. Czerwień jest kolorem obowiązującym w czasie Zesłania Ducha Świętego, Wielkiego Piątku, Podwyższenia Krzyża, świąt apostołów i męczenników. Zielony ornat zakłada się w czasie okresu zwykłego. Fioletowy pojawia się w czasie Adwentu, Wielkiego Postu i uroczystości żałobnych, chociaż w czasie tych ostatnich dopuszczony jest kolor biały lub czarny.

 

Uczta

Każda Eucharystia jest ucztą, bo możemy na niej spożywać Ciało i Krew Pańską, która zaspokoi każdy głód.

 

W górę serca

Wezwanie to oznacza zwrócenie się do Boga, oderwanie od tego, co ziemskie, codzienne, przemijające. W języku biblijnym serce odpowiada istocie człowieka, jego jestestwu, życiu.

 

Wyznanie wiary

Ma ono miejsce po homilii. Inna jego nazwa to symbol apostolski. Słowo symballo pochodzi z greckiego i oznacza „zbierać razem, łączyć razem”. Jest to więc zebranie razem i wyznanie dzieł Bożych, dzięki którym jesteśmy, żyjemy.

 

Znak krzyża

Czynienie znaku krzyża jest zarówno modlitwą, jak i egzorcyzmem, czyli chroni i uwalnia od złego. Czyniąc ten znak, wzywa się imienia Trójcy Świętej: jesteśmy z i dla Ojca, zbawieni przez Chrystusa i uświęceni przez Ducha Świętego.

 

Znak pokoju

Przygotowuje do przyjęcia komunii. Nie można z czystym sercem przystąpić do Komunii, Jeżeli wcześniej się nie pogodziło ze swoimi nieprzyjaciółmi. Gest przekazania znaku pokoju jest przypomnieniem, że jesteśmy w porządku zarówno wobec Boga, jak i swoich braci

 

 

 

DOMOWA

MENU - spis treści

 

EUCHARYSTIA – Msza święta

W jaki sposób mamy uczestniczyć we Mszy Świętej

Owoce Eucharystii

Jak Chrystus ustanowił Eucharystię

Pierwsze Msze św. - jak wyglądały?

Ta sama od 2000 lat, a jednak...

Modlitwa o uzdrowienie do odmawiania po Mszy świętej

Części Mszy świętej

Przewodnik po Mszy świętej

Cuda Eucharystyczne

Niezwykła historia wielkiego święta (Boże Ciało)

O Eucharystii w Katechizmie Kościoła Katolickiego

Encyklika o Sercu Pana Jezusa

Czytając encyklikę o Eucharystii

św. Tarsycjusz - oddał życie w obronie Jezusa Eucharystycznego

UCZESTNICTWO WE MSZY ŚWIĘTEJ. Kiedy?