EUCHARYSTIA - MSZA ŚWIĘTA

 

PIERWSZE MSZE ŚWIĘTE – JAK WYGLĄDAŁY?

 

 

 

Pierwsi chrześcijanie odprawiali Mszę św. w domach prywatnych, poprzedzając ja agapą, czyli ucztą miłości.

 

Odprawiana od bez mała dwóch tysięcy lat Msza św. stanowi jedną z największych tajemnic naszej wiary i, co godne podkreślenia, istotne jej części pozostały niezmienione do naszych czasów.

 

Rozwojowi w ciągu wieków podlegały tylko pewne drobne szczegóły liturgii, takie jak: ruchy celebransa, szaty, naczynia, kształt chleba, śpiewy, dobór modlitw i fragmentów Pisma Świętego. Określeniem obrzędów Mszy św. zajął się Sobór Trydencki (1545-1563).

 

Pierwsi chrześcijanie odprawiali Mszę św. w domach prywatnych, poprzedzając ją agapą, czyli ucztą miłości. Bardzo dokładnie strukturę celebry Mszy w II w. opisał św. Justyn, który ok. 155 r. tak wyjaśniał pogańskiemu cesarzowi Antoninusowi Piusowi, co czynią chrześcijanie: „W dniu zwanym dniem Słońca odbywa się w oznaczonym miejscu zebranie wszystkich nas, zarówno z miast jak i ze wsi. Czyta się wtedy Pisma apostolskie lub prorockie, jak długo na to czas pozwala. Gdy lektor skończy, przewodniczący zabiera głos, upominając i zachęcając do naśladowania tych wzniosłych nauk. Następnie wszyscy powstajemy z miejsc i modlimy się za nas samych... oraz za wszystkich, w jakimkolwiek znajdują się miejscu, by otrzymali łaskę pełnienia w życiu dobrych uczynków i przestrzegania przykazań, a w końcu dostąpili zbawienia wiecznego. Po zakończeniu modlitw przekazujemy sobie nawzajem pocałunek pokoju. Z kolei bracia przynoszą przewodniczącemu chleb i kielich napełniony wodą zmieszaną z winem. Przewodniczący bierze je, wielbi Ojca wszech rzeczy przez imię Syna i Ducha Świętego oraz składa długie dziękczynienie za dary, jakich nam Bóg raczył udzielić. Modlitwy oraz dziękczynienie przewodniczącego kończy cały lud, odpowiadając: Amen. Gdy przewodniczący zakończył dziękczynienie i cały lud odpowiedział, wtedy tak zwani u nas diakoni rozdzielają obecnym Eucharystię, czyli Chleb oraz wino z wodą, nad którymi odprawiano modlitwy dziękczynne, a nieobecnym zanoszą ją do domów".

 

Zatem już wówczas Eucharystia dzieliła się, tak jak dzisiaj, na liturgię słowa (pieśni, modlitwy i czytanie Pisma świętego) i liturgię ofiary. W części przygotowawczej mogli brać udział pokutnicy i katechumeni (Msza katechumenów), w drugiej części tylko wierni ochrzczeni i żyjący z jedności z Kościołem (Msza wiernych). Liturgii przewodniczył biskup lub delegowany przez niego prezbiter. Wszyscy obecni, łącznie z kapłanami, ubrani byli w stroje. W niektóre dni powszednie Kościół na Wschodzie odprawiał samą liturgię słowa, bez Eucharystii. Językiem liturgicznym była głównie greka, najbardziej rozpowszechniona w pierwszych wiekach.

 

 

 Wieczernik

 

Dzisiaj łatwo wskazać zarówno miejsce w Jerozolimie, gdzie znajdował się Wieczernik, jak i biblijny Emaus. W IV w. w miejscu Ostatniej Wieczerzy została wzniesiona bazylika, której burzliwe losy na przestrzeni dziejów zakończyły się ostatecznie przyjęciem jej pod administrację gminy żydowskiej. W dolnej części budynku znajduje się obecnie synagoga z symbolicznym grobem króla Dawida. Franciszkanie, pierwsi właściciele bazyliki, pod naporem muzułmanów w poł. XVI w. musieli opuścić świątynię i już nigdy jej nie odzyskali. Dopiero po wykupieniu przez Kustodię Ziemi Świętej w 1936 r. terenów salwujących z Wieczernikiem wybudowano na nich kaplicę zwaną popularnie kościołem przy Wieczerniku lub też Małym Wieczernikiem.

 

 

Prawdziwy, rzeczywisty, substancjalny

 

Najważniejszymi symbolami sakramentu Eucharystii jest pszenny chleb i wino gronowe, które w wyniku konsekracji, kiedy kapłan modli się słowami Jezusa z Ostatniej Wieczerzy: „To jest Ciało moje za was wydane… To jest kielich Krwi mojej…”, przeistaczają się w Ciało i Krew Chrystusa. Pod konsekrowany postaciami chleba i wina jest obecny żywy Chrystus w sposób prawdziwy, rzeczywisty i substancjalny, z Ciałem, Krwią, Duszą i Bóstwem.

 

 W języku Biblii „ciało i krew” oznacza człowieka (por. Mt 16,17; 1Kor 15,50). Rozdzielenie ich oznacza symboliczną śmierć. Dlatego też chleb i wino są osobno konsekrowane i zmieniają się sakramentalnie w Ciało i Krew Chrystusa, który mówił: „Ciało moje jest prawdziwym pokarmem, a Krew moja jest prawdziwym napojem” (J 6,55).

 

Jezus, ustanawiając Mszę, powołał się wprost na kapłana Melchizedeka, który według 14. rozdziału Księgi Rodzaju złożył Bogu ofiarę z chleba i wina. Ponieważ z Psalmu 110 wynika, że Mesjasz będzie „kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka”, ustanowienie Eucharystii jest wypełnieniem przepowiedni mesjańskiej.

 

 

 Jak niewielkie zmiany na przestrzeni wieków dokonały się w celebrze liturgii eucharystycznej

 

Ksiądz dr Antoni Witkowiak, prowadzący badania nad rozwojem liturgii eucharystycznej w swej pracy Propedeutyka Teologii Katolickiej dowodzi, jak niewielkie zmiany na przestrzeni wieków dokonały się w celebrze liturgii eucharystycznej. „Msza wiernych rozpoczynała się od Ofiarowania - czytamy o tym, jak modlili się chrześcijanie w pierwszych wiekach. - Po Oremus i modlitwie kapłana chór intonował psalm i antyfonę, a wszyscy obecni, kapłani i wierni, zbliżali się do ołtarza, niosąc swe dary ofiarne, chleb i wino. Wino diakoni wlewali do kielicha, chleb częściowo składali na patenie do Mszy św., a resztę układali na stole, skąd po pobłogosławieniu zabierali go wierni do domów dla tych, którzy nie brali udziału we Mszy św. Na zakończenie ofiarowania darów celebrans umywał ręce i odmawiał Orate fratres, wzywając wiernych do modlitwy o przyjęcie przez Boga złożonej ofiary. Modlitwy przed Przeistoczeniem (z początku głośno, później po cichu) odmawiał już sam kapłan. Były to modlitwy za żywych i wspomnienie świętych.

 

Po Przeistoczeniu nie podnoszono w górę świętych postaci, gdyż wierni stali blisko ołtarza i widzieli Je z łatwością. Gdzie zaś ołtarz był osłonięty firankami (dla zachowania tajemnicy), podnoszenie świętych postaci było bezcelowe. Dopiero od XI wieku istnieje we Mszy św. Podniesienie. Po Przeistoczeniu kapłan odmawiał 6 modlitw, w których ofiarowywał Bogu obecną na ołtarzu ofiarę, modlił się przez pośrednictwo Jezusa Chrystusa za zmarłych i za żywych wiernych. Między piątą a szóstą modlitwą po Przeistoczeniu poświęcano pokarmy, co później zlikwidowano, by nie przedłużać Mszy św. Po szóstej modlitwie następowało przygotowanie do Komunii św.: odmówienie Ojcze nasz i trzech modlitw przed Komunią św. Po drugiej modlitwie dawano sobie pocałunek pokoju. Komunię św. rozdzielano pod dwiema postaciami. Chleb kładziono na prawą rękę, wino podawano do picia wprost z kielicha, przez rurkę lub przy pomocy łyżeczki. W czasie Komunii św. śpiewano psalm (Communio). Po Komunii św. odmawiano modlitwę dziękczynną (Postcommunio) i słowami Ite, missa est odsyłano wiernych do domu".

 

 

 

DOMOWA

MENU - spis treści

 

EUCHARYSTIA – Msza święta

W jaki sposób mamy uczestniczyć we Mszy Świętej

Owoce Eucharystii

Jak Chrystus ustanowił Eucharystię

Pierwsze Msze św. - jak wyglądały?

Ta sama od 2000 lat, a jednak...

Modlitwa o uzdrowienie do odmawiania po Mszy świętej

Części Mszy świętej

Przewodnik po Mszy świętej

Cuda Eucharystyczne

Niezwykła historia wielkiego święta (Boże Ciało)

O Eucharystii w Katechizmie Kościoła Katolickiego

Encyklika o Sercu Pana Jezusa

Czytając encyklikę o Eucharystii

św. Tarsycjusz - oddał życie w obronie Jezusa Eucharystycznego

UCZESTNICTWO WE MSZY ŚWIĘTEJ. Kiedy?