BIERZMOWANIE - PRZYGOTOWANIE

 

DUCH ŚWIĘTY I JEGO SYMBOLE

 

 

W dziejach zbawienia Duch Święty ujawnia swą obecność i działanie w formie symbolicznej. Oto kilka najczęściej występujących Jego symboli.

 

Woda - obmywa, oczyszcza i daje życie. Duch Święty oczyszcza człowieka z grzechów i daje nowe, Boskie życie. W Biblii woda jest symbolem życia. Jest ona warunkiem urodzajności rajskiego ogrodu (por. Rdz 2,10). Ona w potopie oczyszcza ziemię z grzeszników, ona oddziela Izraelitów od Egipcjan, ona daje siłę uciekającemu Eliaszowi. Woda zostaje wykorzystana przez Jezusa w sakramencie Chrztu świętego, a jej poświęcenie w Wielką Sobotę polega na wezwaniu Ducha Świętego, by stała się płodna duchowo.

 

Ogień - oczyszcza i przekształca. Ogień weryfikuje wartość. W ogniu oczyszcza się złoto, w ogniu pali się plewy. Ogień był i jest używany do dnia dzisiejszego jako lekarstwo wypalające chorą tkankę. Jest on energią przemieniającą.

Duch Święty oczyszcza i przemienia. Jest On Bożą Energią twórczą w stosunku do dobra i unicestwiającą zło. W tę Energię został wyposażony Kościół w dniu Pięćdziesiątnicy. Duch Święty zstąpił w postaci ognistych języków na wszystkich obecnych w wieczerniku. Apokalipsa zapowiada, że ten twórczy ogień zweryfikuje wszystko u kresu dziejów. To co Boże wyjdzie z niego udoskonalone, to co nie jest Boże zostanie spopielone.

 

Obłok - lekki znak na niebie, który osłania słońce. Obłok jest w Biblii znakiem obecności Boga. Dziwny to znak, bo zamiast odsłaniać zasłania. Ten biblijny obłok jest uważany za symbol Ducha Świętego. On osłania tajemnicę. On jawi się nad Jordanem w chwili objawienia Boskiej godności Jezusa, On jest obecny na Taborze w czasie Przemienienia, On zasłania Jezusa wstępującego do nieba.

 

Gołębica - jest zwiastunem kresu potopu. Przynosi do arki Noego gałązkę oliwną jako znak pokoju Boga z człowiekiem. Po otrzymaniu tego znaku, Noe składa Bogu ofiarę dziękczynną. Ten sam symbol pojawia się, gdy Jezus zostaje ochrzczony w wodach Jordanu. Tradycja zwraca uwagę na to, że gołębica jest obrazem łagodnego lądowania. Ta łagodność została wykorzystana dla zobrazowania działania Ducha Świętego. Trzeba dodać, że jest i to jedyny żywy symbol Ducha Świętego. Można się cieszyć, że biblijny gołąb i gałązka oliwna są symbolem pokoju przyjętym w kulturze europejskiej i w dużej mierze czytelnym symbolem w całym świecie. Wszędzie bowiem gdzie jest pokojowe działanie, tam na pewno można dostrzec tchnienie Ducha Świętego.

 

Pieczęć - znak własności. Trzy  sakramenty święte zostawiają w duszy człowieka niezatartą pieczęć szczególnej przynależności do Jezusa. Są to sakramenty chrztu, bierzmowania i kapłaństwa. Pierwsza pieczęć jest dziełem Ducha przybrania za synów, i daje człowiek nieutracalne dziecięctwo Boże. Druga jest znakiem siedmiu darów Ducha Świętego potrzebnych do dawania świadectwa, trzecia czyni mężczyznę uczestnikiem kapłaństwa Jezusa Chrystusa. Każda z tych pieczęci jest szczególną obecnością Ducha Bożego, dającą człowiekowi nową godność i uzdalniającą człowieka do skutecznego uczestniczenia w dziele zbawienia.

 

Namaszczenie - symbolizuje działanie Ducha Świętego. Materią używaną do namaszczenia była oliwa lub olejki, czasem bardzo drogocenne. Oliwa dostaje się do ciała i żywi je, decydując o jego dobrej kondycji. Już w Starym Testamencie z woli Boga namaszczano królów i kapłanów. Był to znak błogosławieństwa, ponieważ oliwa w kulturze basenu Morza Śródziemnego była znakiem obfitości i bogactwa. Kto był namaszczony Bożą oliwą, czyli Duchem Świętym obfitował w Boże bogactwo.

 

Ręka - Kiedy kapłan wyciąga ręce nad darami ofiarnymi leżącymi na ołtarzu, wzywa Ducha Świętego, by zstąpił na nie i przemienił je w Ciało i Krew Jezusa. Ten gest należy do znaków Ewangelicznych. Jest gestem błogosławieństwa. Występuje on w przekazie sakramentu kapłaństwa jako jego materia.

Ręka jest narzędziem przekazu Bożego bogactwa w geście błogosławieństwa. W tę władzę jest wyposażona każda kapłańska dłoń, ale Duch Święty posługuje również ręką, tych, którzy mają prawo błogosławić, szczególnie matka i ojciec. Jedynym z wykładników wiary jest dowartościowanie błogosławieństwa. Wierzący umie poprosić o błogosławieństwo, jeśli tylko ma okazję je otrzymać.

ks. Edward Staniek

 

 

Katechizm Kościoła Katolickiego

Symbole Ducha Świętego

 

694 Woda. Symbolika wody oznacza działanie Ducha Świętego w sakramencie chrztu, ponieważ po wezwaniu Ducha Świętego staje się ona skutecznym znakiem sakramentalnym nowego narodzenia; jak nasze pierwsze naturalne narodzenie dokonało się w wodzie, tak woda chrzcielna rzeczywiście oznacza nasze narodzenie do życia Bożego, które jest nam udzielane w Duchu Świętym. "Ochrzczeni w jednym Duchu" zostaliśmy również, napojeni jednym Duchem" (1 Kor 12, 13): Duch jest więc także w sposób osobowy Wodą żywą, która wypływa z boku Chrystusa ukrzyżowanego13 jak ze swego źródła i która tryska w nas na życie wieczne14.

695 Namaszczenie. Symbolika namaszczenia olejem także oznacza Ducha Świętego, a nawet staje się Jego synonimem15. We wtajemniczeniu chrześcijańskim jest ono znakiem sakramentalnym bierzmowania, słusznie nazywanego w Kościołach wschodnich "chryzmacją". Chcąc jednak ująć w pełni całą wymowę tej symboliki, trzeba odwołać się do pierwszego namaszczenia dokonanego przez Ducha Świętego, którym było namaszczenie Jezusa. Chrystus (w języku hebrajskim "Mesjasz") oznacza "namaszczony" Duchem Bożym. "Namaszczeni" Pana byli już w Starym Przymierzu16 w sposób szczególny król Dawid17. Jezus jest Namaszczonym Boga w sposób zupełnie wyjątkowy, ponieważ człowieczeństwo, które przyjmuje Syn, jest całkowicie "namaszczone Duchem Świętym". Jezus jest ustanowiony "Chrystusem" przez Ducha Świętego18. Dziewica Maryja poczęła Chrystusa z Ducha Świętego, który przez anioła ogłasza Go jako Chrystusa podczas Jego narodzenia19 i który poleca Symeonowi iść do Świątyni, by zobaczył Mesjasza Pańskiego20; On napełnia Chrystusa21 i Jego moc wychodzi z Chrystusa, gdy uzdrawia i leczy choroby22. On wreszcie wskrzesza Jezusa z martwych23. Jezus, ustanowiony w pełni ,Chrystusem" w Jego człowieczeństwie zwyciężającym śmierć24, wylewa obficie Ducha Świętego, aby święci", zjednoczeni z człowieczeństwem Syna Bożego, przyoblekli się w "człowieka doskonałego", który realizuje "Pełnię Chrystusa" (Ef 4, 13): "całego Chrystusa", według wyrażenia św. Augustyna.

696 Ogień. Podczas gdy woda oznaczała narodzenie i płodność życia udzielanego w Duchu Świętym, ogień symbolizuje przekształcającą energię dzieł Ducha Świętego. Prorok Eliasz, który "powstał jak ogień, a słowo jego płonęło jak pochodnia" (Syr 48,1), swoją modlitwą sprowadza ogień z nieba na ofiarę na górze Karmel25; jest on figurą ognia Ducha Świętego, który przekształca wszystko, czego dotknie. Jan Chrzciciel, który pójdzie przed Panem w duchu i mocy Eliasza" (Łk 1,17), zapowiada Chrystusa jako Tego, który "chrzcić... będzie Duchem Świętym i ogniem" (Łk 3, 16), tym Duchem, o którym Jezus powie: "Przyszedłem rzuciâ ogień na ziemię, i jakże bardzo pragnę, żeby on już zapłonął" (Łk 12, 49). W postaci języków "jakby z ognia" Duch Święty spoczywa na uczniach w poranek Pięćdziesiątnicy i napełnia ich sobą (Dz 2, 3-4). Tradycja duchowa zachowa tę symbolikę ognia jako jedną z najlepiej wyrażających działanie Ducha Świętego26: "Ducha nie gaście" (1 Tes 5, 19).

697 Obłok i światło. Te dwa symbole są nierozłączne w objawieniach Ducha Świętego. Począwszy od teofanii Starego Testamentu, obłok - raz ciemny, a raz świetlisty - objawia Boga żywego i zbawiającego, osłaniając transcendencję Jego chwały. Pojawia się, gdy Mojżesz wstępuje na górę Synaj27, nad Namiotem Spotkania28, podczas wędrówki przez pustynię29 i poświęcenia Świątyni Salomona30. Figury te następnie zostają wypełnione przez Chrystusa w Duchu Świętym. Duch Święty zstępuje na Maryję Dziewicę i osłania Ją "swoim cieniem", by poczęła i urodziła Jezusa (Łk I, 35). To On zjawia się na Górze Przemienienia: "zjawił się obłok i osłonił ich" - Jezusa, Mojżesza, Eliasza, Piotra, Jakuba i Jana, a z obłoku odezwał się głos: <<To jest Syn mój, Wybrany, Jego słuchajcie!>>" (Łk 9, 34-35). W końcu ten sam "obłok zabrał" Jezusa sprzed oczu uczniów w dniu Wniebowstąpienia (Dz 1, 9) i objawi Syna Człowieczego w chwale w dniu Jego Przyjścia31.

698 Pieczęć jest symbolem bliskim symbolowi namaszczenia. "Pieczęcią swą naznaczył Bóg" (J 6 27) Chrystusa i w Nim Ojciec naznacza swą "pieczęcią" także nas (2 Kor 1, 22; Ef 1,13; 4, 30). Ponieważ obraz pieczęci (sphragis) wskazuje na niezatarte znamię namaszczenia Ducha Świętego w sakramentach chrztu, bierzmowania i kapłaństwa, został on wykorzystany w niektórych tradycjach teologicznych dla wyrażenia niezatartego "charakteru" wyciskanego przez te sakramenty, które nie mogą być powtórzone.

699 Ręka. Wkładając ręce, Jezus leczy chorych32 i błogosławi dzieci33. Apostołowie będą czynić to samo w Jego imię34, a ponadto właśnie przez włożenie rąk Apostołów jest udzielany Duch Święty35. List do Hebrajczyków wymienia wkładanie rąk wśród "fundamentalnych elementów" swego nauczania36. Ten znak wszechmogącego wylania Ducha Świętego zachował Kościół w epiklezach sakramentalnych.

700 Palec. Jezus "palcem Bożym wyrzuca złe duchy" (Łk 11, 20). Jeśli Prawo Boże zostało napisane na kamiennych tablicach "palcem Bożym" (Wj 31, 18), to "list Chrystusa" powierzony Apostołom jest napisany "Duchem Boga żywego nie na kamiennych tablicach, lecz na żywych tablicach serc" (2 Kor 3, 3). Hymn Veni Creator Spiritus wzywa Ducha Świętego jako digitus paternae dexterae - "palec prawicy Ojca".

701 Gołębica. Na końcu potopu (którego symbolika odnosi się do chrztu) wypuszczona przez Noego gołębica powraca, niosąc w dziobie świeżą gałązkę z drzewa oliwnego na znak, że ziemia znowu nadaje się do zamieszkania37. Gdy Chrystus wychodzi z wody po swoim chrzcie, zstępuje na Niego Duch Święty w postaci gołębicy i spoczywa na Nim38. Duch Święty zstępuje do oczyszczonego serca ochrzczonych i w nim przebywa. W niektórych kościołach święte Postacie eucharystyczne są przechowywane w metalowym naczyniu w formie gołębicy (columbarium), zawieszonym nad ołtarzem. Symbol gołębicy na oznaczenie Ducha Świętego jest tradycyjny w ikonografii chrześcijańskiej.

 

III. Duch i Słowo Boże w okresie obietnic

702 Od początku aż do "pełni czasu" (Ga 4, 4) współne posłanie Słowa i Ducha Ojca pozostaje ukryte, ale wciąż działa się realizuje. Duch Boży przygotowuje czas Mesjasza i chociaż ani Duch, ani Słowo nie są jeszcze w pełni objawieni, są już obiecani, aby ich oczekiwano i przyjęto, gdy się objawią. Dlatego gdy Kościół czyta Stary Testament39, zgłębia w nim40 to, co Duch Święty, "który mówił przez proroków", chce nam powiedzieć o Chrystusie.

Przez "proroków" pojęcie "prorocy" wiara Kościoła rozumie tych wszystkich, których Duch Święty natchnął przy redagowaniu do żywego głoszenia i redagowania ksiąg świętych, zarówno Starego, jak Nowego Testamentu. Tradycja żydowska rozróżnia Prawo (pięć pierwszych ksiąg, czyli Pięcioksiąg), Proroków (księgi nazywane w tradycji chrześcijańskiej historycznymi i prorockimi) oraz Pisma (przede wszystkim księgi mądrościowe, a szczególnie Psalmy)41.

W stworzeniu

703 Słowo Boga i Jego Tchnienie znajdują się u początku bytu i życia całego stworzenia42

Jest rzeczą właściwą, aby Duch Święty rządził stworzeniem, uświęcał je i ożywiał, ponieważ jest Bogiem współistotnym Ojcu i Synowi... Do Niego należy panowanie nad życiem, ponieważ będąc Bogiem, zachowuje stworzenie w Ojcu przez Syna43

704 "W przypadku człowieka Bóg ukształtował go własnymi rękami (to znaczy przez Syna i Ducha Świętego)... i wycisnął na ukształtowanym ciele własną formę w taki sposób, by nawet to, co widzialne, miało Boski kształt"44.

Duch obietnicy

705 Człowiek, zdeformowany przez grzech i śmierć, pozostaje "obrazem Bożym", obrazem Syna, ale jest "pozbawiony chwały Bożej" (Rz 3, 23), pozbawiony "podobieństwa". Obietnica dana Abrahamowi zapoczątkowuje ekonomię zbawienia, na końcu której sam Syn przyjmie "obraz"45 i odnowi go w jego "podobieństwie" do Ojca, przywracając Mu chwałę, czyli "Ducha Ożywiciela".

706 Wbrew wszelkiej ludzkiej nadziei Bóg obiecuje Abrahamowi potomstwo jako owoc wiary i mocy Ducha Świętego46. W nim będą błogosławione wszystkie narody ziemi47. Potomstwem tym będzie Chrystus48, w którym wylanie Ducha Świętego sprawi, że "rozproszone dzieci Boże zostaną zgromadzone w jedno"49. Zobowiązując się przysięgą50, Bóg przyrzeka już w darze swojego umiłowanego Syna51 i Ducha obietnicy... "w oczekiwaniu na Odkupienie, które nas uczyni własnością Boga" (Ef 1, 13-14)52.

W teofaniach i Prawie

707 Teofanie (objawienia Boga) rozjaśniają drogę obietnicy, od patriarchów do Mojżesza i od Jozuego aż do wizji, które zapoczątkowują misję wielkich proroków. Tradycja chrześcijańska zawsze uważała, że w tych teofaniach pozwalało się widzieć i słyszeć Słowo Boże, równocześnie objawione i "zacienione" w obłoku Ducha Świętego.

708 Ta pedagogia Boża ukazuje się szczególnie w darze Prawa53. Litera Prawa została dana Prawo zostało dane jako "wychowawca", aby prowadzić Lud do Chrystusa (Ga 3, 24). Jednak niemoc Prawa, aby zbawić człowieka pozbawionego "podobieństwa" Bożego, i rosnąca znajomość grzechu54, jaką ono daje, budzą pragnienie Ducha Świętego. Świadczą o tym błagalne westchnienia Psalmów.

W okresie Królestwa i na Wygnaniu

709 Prawo, jako znak obietnicy i przymierza, miało rządzić sercami i instytucjami ludu narodzonego z wiary Abrahama. "Jeśli pilnie słuchać będziecie głosu mego i strzec mojego przymierza, będziecie Mi królestwem kapłanów i ludem świętym" (Wj 19, 5-6)55. Po panowaniu Dawida Izrael ulega pokusie, by stać się królestwem jak inne narody. Tymczasem Królestwo, które jest przedmiotem obietnicy danej Dawidowi56, będzie dziełem Ducha Świętego; będzie ono należało do ubogich według Ducha.

710 Zapomnienie o Prawie i niewierność przymierzu prowadzą do śmierci. Przychodzi Wygnanie - pozorne przekreślenie obietnic, a w rzeczywistości tajemnicza wierność Boga Zbawiciela i początek obiecanego odnowienia, ale według Ducha. Było rzeczą konieczną, aby lud Boży przeszedł to oczyszczenie57. Wygnanie przynosi już w zamyśle Bożym cień Krzyża, a Reszta ubogich, która powraca z Wygnania, jest jedną z najbardziej wyraźnych figur Kościoła.

Oczekiwanie Mesjasza i Jego Ducha

711 "Oto Ja dokonuję rzeczy nowej" (Iz 43, 19). Zarysowują się dwie linie profetyczne; jedna kieruje do oczekiwania Mesjasza, druga do głoszenia nowego Ducha, a zbiegają się one w niewielkiej Reszcie, w ludzie ubogich58, który w nadziei oczekuje "pociechy Izraela" i "wyzwolenia Jerozolimy"59.

Widzieliśmy wyżej, jak Jezus wypełnił proroctwa, które odnosiły się do Jego osoby. Tutaj ograniczymy się jedynie do tych proroctw, w których jest wyraźnie ukazana relacja między Mesjaszem i Jego Duchem.

712 Postać oczekiwanego Mesjasza zaczyna pojawiać się w "Księdze Emmanuela"60 ("Tak powiedział Izajasz, ponieważ ujrzał chwałę" Chrystusa: J 12, 41), szczególnie w Iz 11,1-2:

Wyrośnie różdżka z pnia Jessego,

wypuści się odrośl z jego korzeni.

I spocznie na niej Duch Pański,

duch mądrości i rozumu,

duch rady i męstwa,

duch wiedzy i bojaźni Pańskiej.

713 Postać Mesjasza zostanie objawiona przede wszystkim w Pieśniach Sługi61. Pieśni te zapowiadają znaczenie męki Jezusa i wskazują sposób, w jaki wyleje On Ducha Świętego, aby ożywić wielu: nie od zewnątrz, ale przyjmując "postać sługi" (Flp 2, 7). Wziąwszy na siebie naszą śmierć, może nam udzielać swego Ducha życia.

714 Dlatego Chrystus rozpoczyna głoszenie Dobrej Nowiny, odnosząc do siebie następujący fragment proroctwa Izajasza (Łk 4,18-19)62:

Duch Pański spoczywa na Mnie,

ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie,

abym ubogim niósł dobrą nowinę,

bym opatrywał rany serc złamanych,

więźniom głosił wolność,

a niewidomym przejrzenie;

abym uciśnionych odsyłał wolnymi,

abym obwoływał rok łaski od Pana.

715 Teksty prorockie dotyczące wprost zesłania Ducha Świętego są wyroczniami, przez które Bóg mówi do serca swego ludu językiem obietnicy, z akcentami "miłości i wierności"63; ich wypełnienie ogłosi Piotr w poranek Pięćdziesiątnicy64. Według tych obietnic, w "czasach ostatecznych" Duch Pana odnowi serca ludzi, wypisując w nich nowe prawo; On zgromadzi i pojedna rozproszone i podzielone narody; przekształci pierwsze stworzenie i Bóg zamieszka w nim razem z ludźmi w pokoju.

716 Lud "ubogich"65, pokorni i cisi, którzy pełni ufności powierzają się tajemniczym zamysłom Bożym i oczekują nie ludzkiej, ale mesjańskiej sprawiedliwości, jest wielkim dziełem ukrytego posłania Ducha Świętego, przygotowującego w czasie obietnic przyjście Chrystusa. Głębia ich serca, oczyszczonego i oświeconego przez Ducha Świętego, wyraża się w Psalmach. W tych ubogich Duch przygotowuje Panu "lud doskonały"66.

 

DOMOWA

MENU - spis treści

 

BIERZMOWANIE – PRZYGOTOWANIE i inne…

INSTRUKCJA O PRZYGOTOWANIU DO SAKRAMENTU BIERZMOWANIA W ARCHIDIECEZJI ŁÓDZKIEJ

O Duchu Świętym

Symbole Ducha Świętego

Katechizm Bierzmowanych

Przebieg liturgii sakramentu Bierzmowania