ARTYKUŁY I WYKŁADY

Dorota Ciepłucha i Mirosław Ciepłucha, TRIDUUM SACRUM - WIELKI CZWARTEK, WIELKI PIĄTEK, WIELKA SOBOTA - PRZYPOMNIENIEM NASZEGO ODKUPIENIA

  "Wychodząc od Triduum Paschalnego jakby od źródła światła, nowy czas Zmartwychwstania wypełnia swoją jasnością cały rok liturgiczny. Zbliżając się stopniowo, krok za krokiem, do tego źródła, rok zostaje przemieniony przez liturgię. Staje się rzeczywiście "rokiem łaski Pana". Ekonomia zbawienia działa w ramach czasu, ale od chwili jej wypełnienia w Misterium Paschalnym Jezusa i w wysłaniu Ducha Świętego jest uprzedzany koniec historii jako "przedsmak" - Królestwo Boże wchodzi w nasz czas." (KKK 1168)

"""Wielkanoc nie jest po prostu jednym ze świąt, ale jest "Świętem świąt", "Uroczystością uroczystości" tak jak Eucharystia jest Sakramentem sakramentów (Wielkim Sakramentem). Św. Atanazy nazywa Wielkanoc "Wielką Niedzielą", (...). Tajemnica Zmartwychwstania, w której Chrystus unicestwił śmierć, przenika swoją potężną mocą nasz stary czas, aż wszystko zostanie Mu poddane.""" (KKK 1169)

  WIELKI CZWARTEK

 Powaga Wielkiego Czwartku skupia naszą myśl wokół Tajemnicy Eucharystii i Kapłaństwa. Chociaż Msza Krzyżma świętego przypomina o jeszcze trzech sakramentach: Bierzmowaniu, Namaszczeniu Chorych i Chrzcie świętym.

Na ostatniej wieczerzy Chrystus spełnił dawną obietnicę, przemienił chleb w swoje Ciało i ustanowił dla Kościoła kapłaństwo. Chrystus dotrzymał swojej obietnicy i chlebem przemienionym uczynił pomost między Ojcem a ludźmi oraz oddał cały porządek sakramentalny w ręce pośredników kapłanów. W pierwszych wiekach istnienia Kościoła odprawiano w Wielki Czwartek trzy Msze święte. Pierwsza łączyła się z obrzędem pojednania publicznych pokutników, druga ze święceniem Olejów świętych, trzecią Mszę świętą odprawiano na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy Chrystusa. Gdy ustał zwyczaj publicznej pokuty, zaniechano obrzędu pojednania pokutników. Dzisiaj natomiast w katedrach biskupich, także w naszej oprócz wieczornej Mszy świętej na pamiątkę Wieczerzy Pańskiej, odprawia się rano specjalną Mszę świętą połączoną z konsekracją (poświęceniem) Olejów.

Msza ta, nazywana Mszą Krzyżma Świętego, jest odprawiana w godzinach przedpołudniowych w bazylice przez  Księdza Arcybiskupa dr Władysława Ziółka, podczas której poświęci Oleje Krzyżma Świętego, Chorych i Katechumenów. Msza ta będzie koncelebrą księży dziekanów i księży przybyłych z naszej Archidiecezji. Przybyli kapłani odnowią wobec swojego biskupa przyrzeczenia kapłańskie, złożone przy otrzymywaniu święceń kapłańskich. Liturgia Mszy świętej Krzyżma świętego jest wyrazem wspólnoty kapłanów ze swoim Biskupem, spadkobiercą urzędu apostolskiego. Podkreśla jedność całej społeczności archidiecezjalnej, nas wszystkich, wokół swojego Biskupa.

Msza święta Wieczerzy Pańskiej jest pamiątką ustanowienia sakramentów Eucharystii i Kapłaństwa przez Chrystusa podczas Ostatniej Wieczerzy, odbytej wraz z apostołami. Chrystus podkreślił w sposób szczególny ważność przykazania miłości bliźniego, a w Modlitwie Arcykapłańskiej modlił się o wzajemną miłość między członkami Kościoła.

Pan Jezus dokonał wyruszającego obrzędu obmycia nóg. Ten gest jest znakiem, symbolem jednej rodziny wszystkich chrześcijan i przykazania miłości. Ksiądz Arcybiskup w Bazylice podczas tej Mszy świętej wieczornej umyje nogi i ucałuje je dwunastu mężczyznom, na znak braterskiej miłości i przykazania miłości.

Zebrani tego wieczoru przy ołtarzu w naszej Kaplicy uczcimy pamiątkę ustanowienia Eucharystii i Kapłaństwa. Jako rodzina parafialna złączona wspólną modlitwą i miłością prawdziwie rodzinną u stóp Świętej Rodziny. Będziemy rozważać jak Chrystus nas do końca umiłował traktując cierpliwie naszą próżność i pychę. Jakim gestem odpowiemy za uniżenie się Jego do naszych stóp? Po Mszy świętej Wieczerzy Pańskiej Najświętszy Sakrament zostanie przeniesiony do ciemnicy.

 WIELKI PIĄTEK

 Wielki Piątek Męki i Śmierci Pana Jezusa to dzień, w którym żądło śmierci dosięgło Głowę ludzkości - Jezusa Chrystusa. Przy tej tajemnicy korzymy się w poczuciu winy, która wymagała takiego okupu. Wszyscy chrześcijanie wiedzą jednak, że śmierć Chrystusa jest źródłem nowego życia. Dlatego Wielki Piątek, dzień żałoby, jest równocześnie dniem nadziei, przygotowuje bowiem Zmartwychwstanie, "przejście" Chrystusa z życia ziemskiego do wieczności.

Wielki Piątek to dzień Męki i Śmierci Pańskiej, dlatego kapłan w czasie liturgii jest ubrany w czerwone szaty. W tym tak szczególnym dniu, pamiątce krwawej ofiary Chrystusa na krzyżu, Kościół wstrzymuje się od odprawiania Mszy świętej (Ofiary Bezkrwawej). W porze popołudniowej, w tych godzinach, w których dokonała się Ofiara Kalwaryjska, odprawia się specjalne Nabożeństwo, którego forma sięga starożytności chrześcijańskiej, które nosiło nazwę  "Paschy Pańskiej".

Całą liturgię wypełnia myśl o krwawej ofierze Zbawiciela. Patrzmy na ołtarz. Nie będzie na nim żadnych sprzętów, nawet krzyża. Cała uwaga skupia się na tym, co najważniejsze, na ołtarzu, który przedstawia samego Jezusa Chrystusa. Ofiarę Zbawiciela będziemy przeżywali w specjalnym obrzędzie liturgicznym, który obejmuje: Liturgię Słowa, Adorację Krzyża, Komunię świętą i procesję do Grobu Pańskiego. LEŻENIE KSIĘDZA KRZYŻEM na stopniach ołtarza, poprzedza Liturgię Słowa,  co jest symbolem i znakiem rozpoczynającej się Liturgii Męki i Śmierci Pańskiej. Jest przypomnieniem Męki Jezusa i wyrazem pokory i miłości do nas za nasze przewinienia. Klęknijmy wtedy i prośmy Pana Boga, aby nam wyświadczył takie miłosierdzie, jakiego doznał łotr pokutujący na krzyżu.       

LITURGIA SŁOWA. Porządek tego nabożeństwa zachował się bez zmian od najdawniejszych czasów. Już za św. Justyna (I poł. IIw.) składało się ono z czytań oraz uroczystych modlitw, modlitwa powszechna, za potrzeby całego świata.

Czytania ze Starego i Nowego Testamentu w dniu śmierci Pana Jezusa wprowadzają nas w mękę i śmierć Pańską czytaną z Ewangelii św. Jana - ukazują nam jak na przestrzeni wieków realizuje się Boży Plan Odkupienia wszystkich ludzi przez Jezusa Chrystusa na krzyżu.

MODLITWA POWSZECHNA przypomina nam, że Pan Jezus umarł za nas wszystkich. Dlatego w Wielki Piątek zanoszone są modlitwy za całą ludzkość. Niedługo przed swoją męką zapowiedział Zbawiciel: "Ja, gdy będę podwyższony nad ziemię, wszystko do  siebie przyciągnę". W czasie samej męki modlił się nawet za swoich prześladowców. Naśladując Jezusa my także będziemy się modlić za wszystkich ludzi odkupionych krwią Chrystusa. Niech ta modlitwa, która gromadzi dokoła KRZYŻA wszystkich i składa u stóp Ukrzyżowanego wszelkie troski i cierpienia będzie wyrazem naszej uniwersalności, miłości i troski za losy całego świata.

Módlmy się z tym większą ufnością, że mamy u Ojca Pośrednika, Jezusa Chrystusa, który stał się dla wszystkich sprawcą wiecznego zbawienia. Na każde wezwanie, z jakim zwróci się do nas celebrans, odpowiemy modlitwą w ciszy, a potem potwierdzimy odpowiedzią "Amen", to znaczy, "niech się tak stanie", które kapłan w naszym imieniu zaniesie do Boga.

ADORACJA KRZYŻA. W inne dni roku, kiedy odprawiana jest Msza święta rozpoczyna się część Eucharystyczna. W dzisiejszej liturgii następuje Adoracja Krzyża. Obrzęd ten wziął swój początek od adoracji relikwii Krzyża Świętego, która odbywała się w Jerozolimie już w IV w., a rozpowszechniła się później na wschodzie i na zachodzie. W każdej Mszy Świętej adorujemy Jezusa Chrystusa podczas Przeistoczenia, dzisiaj - Krzyż. Dlatego zechciejmy przenieść się w czasie Adoracji Krzyża w swej wyobraźni na Kalwarię, aby głębiej zrozumieć tajemnicę męki i śmierci Jezusa Chrystusa. Adorujemy Krzyż, na którym Syn Boży rozciągnął swe ręce, aby zgromadzić w jedno rozproszone Dzieci Boże. Kościół wzywa nas do uroczystej Adoracji samego Krzyża świętego, który dla nas jest symbolem ofiary, miłości i jedności braterskiej Boga z ludźmi. W tym geście rozłożonych rąk widzimy wielką miłość Chrystusa do nas, "miłujcie się nawzajem jak ja was umiłowałem", który chce nas przygarnąć do przebitego, pełnego miłosierdzia serca. I wzywa do miłości czynu w odniesieniu do bliźnich, "miłujcie się wzajemnie". Krzyż pokazuje nam miłość Boga Ojca - Stwórcy, który zesłał swego Syna, aby na nowo pojednać nas ze sobą. To belka pionowa krzyża, rana stóp i serca oraz męka Jezusa Chrystusa wskazuje nam drogę do Boga, do Ojczyzny niebieskiej. W ranach najświętszych Chrystusa, na wzniesionym krzyżu, wyczytajmy przeogromną miłość Bożą ku nam i potworność naszych grzechów odkupionych krwią Syna Bożego.

Przypominamy, że ofiary zbierane tego dnia podczas Adoracji Krzyża, przesyłane są na odnowę Grogu Pańskiego w Jerozolimie, na którego miejscu stoi Bazylika Grobu Pańskiego.

KOMUNIA ŚWIĘTA. W tym dniu, dniu krwawej ofiary Pana Jezusa na Krzyżu, nie ma bezkrwawej ofiary - Mszy świętej; ma zaznaczyć jedność ofiary Wieczernika, znaczy Mszy świętej, z krwawą ofiarą Pana Jezusa na krzyżu. Przyjmiemy Pana Jezusa pod postacią Chleba zakonsekrowaną na Mszy świętej w Czwartek. Eucharystia to Jezus Chrystus pod postacią Chleba. Chrystus w tym sakramencie daje nam lekcję pokory, a jednocześnie wielkiej tajemnicy i wiary. Był tak wielki w swej miłości do nas, a pozostał jako jej wyraz w małym opłatku chleba. Komunia święta to żywy Chrystus. Przyjmując Ciało Zbawiciela, w tym dniu za nas wydane, wypraszajmy sobie obficie owoce ofiary Chrystusowej na krzyżu.

Kościół wzywa wszystkich w stanie łaski uświęcającej (bez grzechu ciężkiego) do przystąpienia w czasie tej liturgii do Komunii świętej.

Następnie odbywa się PROCESJA DO GROBU PAŃSKIEGO, po której będziemy mogli adorować Najświętszy Sakrament wystawiony przy Grobie Pańskim.

W ciszy tego dnia ukorzmy się przed Bożym Majestatem i módlmy się, abyśmy odkupieni przez mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa wyrzekli się wszelkiego grzechu i żyli jako prawdziwe Dzieci Boże. Około Xw. powstał zwyczaj przechowywania Eucharystii na specjalnym ołtarzu przypominającym spoczynek Ciała Chrystusowego w grobie. Z czasem wprowadzono wystawienie Najświętszego Sakramentu i figurę martwego Chrystusa w dolnej części ołtarza. Boży Grób uzmysławia wielkość ofiary Zbawiciela i ciężkość grzechu, który wymagał takiego okupu. W uroczystej procesji przeniesiony jest Najświętszy Sakrament do Grobu Pańskiego. Ze śpiewem i w duchu uwielbienia trwajmy przy Zbawicielu, który za nas umarł i przeszedł z tego świata do chwały Ojca. Adorujmy tego dnia i w Wielką Sobotę przez cały dzień Pana Jezusa w grobie, rozważając Jego mękę i śmierć, i dziękujmy Mu za Jego Ofiarę. Niech rozważanie Jego męki, jaką pojął z miłości do nas, doda nam siły do ciągłego nawracania się, abyśmy już nie żyli dla siebie, ale dla Tego, który dla nas umarł i zmartwychwstał.

WIELKA SOBOTA - WIGILIA PASCHALNA

 Modlitwy poprzednich dni Triduum Paschalnego wyrażały ból i trwogę. Całe nasze zgromadzenie wiernych trwało u stóp krzyża, a wyrazy ufności były zarazem wołaniem do Boga o pomoc. Teraz Chrystus oddał ostatnie tchnienie. Po gwałtownym wzburzeniu całej przyrody nastąpiła wielka cisza. Tę ciszę wielkiej Miłości Boga złożonej w grobie, chciejmy zaszczepić w swoich sercach przez sakrament pojednania.

Wigilia Paschalna to trzeci dzień Misterium Paschalnego. Wigilia to pierwotna nazwa pierwszej części publicznej modlitwy Kościoła, którą dzisiaj nazywamy Jutrznią. Chociaż Wigilia Wielkanocna rozpoczyna się późnych godzinach Wielkiej Soboty, należy całkowicie do liturgii Niedzieli  Zmartwychwstania. Dlatego kapłan jest ubrany w białe szaty.

Chrystus Pan Zmartwychwstał w nocy z soboty na niedzielę. Ta noc "prawdziwie błogosławiona zasłużyła znać czas i godzinę, o której Chrystus zmartwychwstał ...". Rozumiejąc dobrze wyjątkowe znaczenie tej nocy przodkowie nasi całym świętom nadali nazwę Wielkanocy. Podobnie jak chrześcijanie pierwszych wieków gromadzimy się tej nocy w kościołach w radosnym oczekiwaniu na Zmartwychwstanie.

Wigilia Wielkanocna; odprawiana w noc zmartwychwstania Chrystusa, stanowi szczytowy punkt zarówno Świętego Triduum  Paschalnego jak i obchodów całego roku liturgicznego. Według najstarszej tradycji Kościoła ta noc jest czuwaniem na cześć Pana. My jako wierni wyznawcy Jezusa Chrystusa, stosownie do napomnienia Ewangelii, trzymając w rękach zapalone świece, mamy być podobni do ludzi oczekujących Pana, który powróci, aby, gdy nadejdzie, zastał wszystkich czuwających i kazał zasiąść do swego stołu.

Dzisiejsza noc, kiedy Chrystus "przechodzi" za śmierci do życia, ma być dla chrześcijanina przejściem z niewoli grzechu do swobody Królestwa Bożego. Jako chrześcijanie przez Chrzest święty przeżywamy na nowo chwilę otrzymania łaski w Chrzcie i przyjmujemy Ciało Chrystusa na znak swojej przynależności do rodziny Chrystusowej.

Wigilia wielkanocna będzie przez nas przeżywana w następujących częściach: Obrzęd światła - Lucenarium; Liturgia Słowa; Liturgia Chrzcielna i Liturgia Eucharystyczna.

OBRZĘD ŚWIATŁA - LUCENARIUM. Obrzęd światła, poświęcenie światła - Paschału na początku uroczystości pochodzi ze starego zwyczaju święcenia wszystkich sił przyrody, skoro przychodzą one z pomocą człowiekowi w oddawaniu należytej czci Bogu. Ta część liturgii składa się z poświęcenia światła - Paschału i odśpiewania Orędzia Paschalnego. Poświęcenie Ognia i Paschału jest symbolem żywej obecności wśród nas Chrystusa Zmartwychwstałego.

Kościół, aby nam dopomóc w poznaniu rzeczy niewidzialnych posługuje się znakami materialnymi, gdy mamy przeżyć fundamentalną tajemnicę chrześcijaństwa wprzęga w świętą akcję liturgii Wigilii Paschalnej żywioły: ogień, światło i wodę. Liturgia zmierza do tego, aby przez kontrast: ciemności i światła, ognia i wody uzmysłowić nam prawdę, że ze śmierci Chrystusa wytrysnęło nowe życie. Przez cały rok liturgiczny Paschał stojący przy chrzcielnicy będzie nam przypominał obecność Zmartwychwstałego Pana Jezusa wśród nas. Ponieważ Paschał jest symbolem Chrystusa, kapłan ryje na nim znak zbawienia - krzyż święty, pierwszą i ostatnią literę alfabetu greckiego - jako symbol Chrystusa i cyfrę bieżącego roku. Pan Jezus zachował po zmartwychwstaniu ślady swoich ran, kapłan wkłada w przygotowane otwory na końcu ramion wyrytego krzyża pięć ziaren kadzidła, jako symbol chwalebnych ran Chrystusa. Potem kapłan zapala Paschał

Z zapalonym Paschałem następuje procesja. Procesja ze światłem jest najstarszą formą obchodu Zmartwychwstania wywodzącą się z Jerozolimy. Duchowieństwo zamykało się w Grobie Pańskim i wychodziło z niego z symbolicznym światłem, jak Chrystus wyszedł zeń w blasku chwały. Procesja z Paschałem  jest najstarszą formą procesji rezurekcyjnej.

Chciejmy przez Zmartwychwstanie Chrystusa, który wkroczył w nowe chwalebniejsze życie, wejść w nowe życie Chrystusa i lepiej realizować w swoim życiu Drogę Światła jaką wskazał nam Jezus przez swoje Zmartwychwstanie.

Orędzie Paschalne jest hymnem ku czci Chrystusa Zmartwychwstałego, światłości świata. Przed wiekami Bóg prowadził naród wybrany przez pustynię do ziemi obiecanej za przewodem słupa ognia. My, chrześcijanie, od dnia chrztu pielgrzymujemy do niebieskiej ojczyzny drogą, którą nam oświetla swą nauką i swym przykładem Chrystus Zmartwychwstały. Dla nas jest nauka: "Kto za mną idzie nie chodzi w ciemności".

LITURGIA SŁOWA. W tej części liturgii przeżyjemy w skrócie etapy swojego chrześcijańskiego wtajemniczenia oraz poświęcenie wody chrzcielnej i odnowienie przyrzeczeń złożonych na Chrzcie świętym. Rozważajmy w tych czytaniach jak Bóg w minionych czasach wybawił swój lud i jak w pełni czasów zesłał swego Syna jako Odkupiciela.

LITURGIA CHRZCIELNA. Wigilia Wielkanocna ma szczególną budowę, ponieważ w tę najważniejszą noc roku kościelnego odbywa się przypomnienie nam wartości Chrztu świętego i płynące z niego obowiązki i odnowienie  złożonych obietnic. Chrzest święty dokonuje wszczepienia chrześcijanina w podobieństwo śmierci i zmartwychwstania Pańskiego. Dlatego w pierwszych wiekach Kościoła zabiegano o to, aby katechumeni (dojrzali ludzie przygotowujący się do przyjęcia sakramentu Chrztu) rodzili się do życia łaski i przyjmowali pierwszą Komunię świętą w Noc Zmartwychwstania Pańskiego.

Dla nas dawniej ochrzczonych, Wielka Sobota jest przypomnieniem, że przez sakrament Chrztu zostaliśmy wszczepieni w uczestnictwo śmierci Chrystusa i dniem rachunku sumienia z przebytej drogi. Przed przystąpieniem do poświęcenia wody chrzcielnej, jak we wszystkich uroczystych chwilach, Kościół każe śpiewać Litanię do Wszystkich Świętych, aby ta część Jego dzieci, która już przebywa w chwale wiecznej przyszła nam z pomocą.

Po Litanii następuje poświęcenie wody chrzcielnej, w której to modlitwie kapłan będzie prosił Boga Ojca o zesłanie prawdziwego Ducha Synowskiego w serce tych, którzy mają w tej wodzie doznać odrodzenia.

Później nastąpi odnowienie naszych przyrzeczeń złożonych w czasie Chrztu świętego, a następnie zostaniemy pokropieni wodą świeconą na pamiątkę naszego Chrztu. Niech Bóg przez pokropienie wodą dopomaga nam, abyśmy byli wierni Duchowi Świętemu, którego otrzymaliśmy w chwili Chrztu świętego i przypomina przyjęty Chrzest oraz odnowi w nas źródło łaski i broni od wszelkiego zła nasze dusze i ciała, abyśmy mogli zbliżyć się do Chrystusa.

LITURGIA EUCHARYSTYCZNA. Tak jak w Wielki Czwartek poszliśmy z Chrystusem do Wieczernika, zaś w Wielki Piątek na Kalwarię, aby kontemplować mękę i śmierć Chrystusa na Krzyżu, tak w Wielką Sobotę - Ostatnia Wieczerza spełni się wśród nas. Zebrani wokół ołtarza przeżyjemy tę tajemnicę w większym zrozumieniu po przeżyciu liturgii W. Czwartku i W. Piątku. Tak jak Chrystus mówił: "Oto Ciało moje..." i "Oto krew moja...", podczas ostatniej Wieczerzy, tak podczas tej Mszy świętej w Jego zastępstwie te słowa wypowie kapłan celebrujący tę liturgię.

Zauważmy także wczorajszą adorację krzyża i miłość z jaką Chrystus pozostał wśród nas w Eucharystii. Uczmy się pokory, miłości i wielkiej ofiary za nas od Chrystusa pozostającego wśród nas w bezkrwawej ofierze Mszy świętej.

Dorota i Mirosław Ciepłuchowie

powrót do: Artykuły i wykłady