Instrukcja w sprawach finansowych dla Instytutów Akcji Katolickiej

I. Wstęp.
II. Przepisy prawne.
III. Instytuty Akcji Katolickiej nie prowadzące działalności gospodarczej.
IV. Instytuty Akcji Katolickiej prowadzące działalność gospodarczą.

I. Wstęp
Akcja Katolicka zgodnie ze statutem jest stowarzyszeniem wiernych i wskazane jest aby wobec przepisów prawnych i pojęć prawnych rozumieć ją jako stowarzyszenie. Akcja Katolicka jest stowarzyszeniem dobrowolnym, samorządowym i trwałym zrzeszeniem katolików świeckich. Posiada osobowość prawną tak jak przedsiębiorstwa, spółki kapitałowe ale różnią się od nich głównie ze względu na nie komercyjny charakter. Z faktu posiadania osobowości prawnej wynika wiele konsekwencji. Najistotniejszym skutkiem przyznania osobowości prawnej jest jej zdolność prawna, co umożliwia nabywanie praw i zaciąganie zobowiązań w imieniu własnym i na własny rachunek.
Majątek Akcji Katolickiej powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej. Może również otrzymywać dotacje z budżetu państwa lub środków finansowych samorządów lokalnych.
Do realizacji celów statutowych Akcja Katolicka jako jednostka kategorii prawnej non for profit może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad, ale wszystkie środki przez nią uzyskane muszą być przeznaczone na działalność statutową. Dochód z tej działalności służy do realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału pomiędzy członków. Osiągany zysk może być również przeznaczony na pokrycie kosztów funkcjonowania lub podwyższenie kapitałów.

II. Przepisy prawne
1. Akcja Katolicka jako publiczne stowarzyszenie wiernych - zgodnie z kan. 313 KPK - po erygowaniu przez Konferencję Episkopatu Polski a w poszczególnych diecezjach przez właściwego Biskupa ordynariusza w rozumieniu art. 34 ust. 1 Ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła w Rzeczypospolitej Polskiej ( Dz. U. Nr 29, poz. 154 ) jest organizacją kościelną.
2. Akcja Katolicka w Polsce, jak i Akcje Katolickie w poszczególnych diecezjach posiadają osobowość prawną na podstawie rozporządzenia ministra MSW i A zgodnie z art. 34 ust. 3 w trybie art. l0 powyższej Ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prawnymi Kościoła.
3. Według statutów Akcji Katolickich oraz norm Prawa Kanonicznego o publicznych stowarzyszeniach wiernych ( kan. 312 - 320 KPK ) prezes zarządu reprezentuje Akcję Katolicką na terenie swej działalności a zarząd pod przewodnictwem prezesa kieruje działalnością Akcji Katolickiej. wynika stąd, że na zarządzie a w szczególności na prezesie zarządu ciąży odpowiedzialność za całokształt działalności Akcji Katolickiej.

III. Instytuty Akcji Katolickiej nie prowadzące działalności gospodarczej
Akcje Katolickie jako osoby prawne kościoła nie prowadzące działalności gospodarczej czyli osiągające przychody wyłącznie z działalności statutowej tj. składek członków, darowizn, zbiórek, zapisów, spadków, zysków z kapitałów, papierów wartościowych, sprzedaży majątku trwałego na podstawie Art. 55 p. 2 Ustawy z dnia 17. 05. 89 r. o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej "są zwolnione od opodatkowania z tytułu przychodów ze swej działalności niegospodarczej. W tym zakresie osoby te nie mają obowiązku prowadzenia dokumentów wymaganych przez przepisy o zobowiązaniach podatkowych".
Również ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15. 02. 92 r. tekst ujednolicony w 2000 r. DZ. U. Nr 54 poz. 654 Art. 17 ust. l mówi, iż "wolne od podatku są' pkt. 4a "dochody kościelnych osób prawnych" lit. a ,, z niegospodarczej działalności statutowej; w tym zakresie kościelne osoby prawne nie mają obowiązku prowadzania dokumentacji wymaganej przez przepisy ordynacji podatkowej".
Nowelizacja powyższej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w dniu 9. 06. 2000 r. wyjaśnia w sposób zdecydowany problem składania sprawozdań miesięcznych CIT-2 i rocznych CIT-8, których to żądały terenowe Urzędy Skarbowe powołując się na Art. 25 ust. 1. W Art. 25 ustawodawca dodał ust. 3a, który mówi "przepis ust. l nie ma zastosowania także do podatników wymienionych w art. 17 ust. 1 pkt 4a lit. a".
Jak widzimy przepisy ordynacji podatkowej zwalniają w tym przypadku Akcje Katolickie z obowiązku składania sprawozdań oraz prowadzenia dokumentacji finansowej nie mniej jednak w ustawach jak i rozporządzeniach ministra finansów jest zamieszczone zdanie, że kościelne osoby prawne prowadzą rachunkowość wg zasad określanych przez wewnętrzne przepisy kościelne dotyczące tych jednostek. A w związku z tym Akcje Katolicka winna takie przepisy stworzyć, także dlatego, że gospodarka oparta o finanse pochodzące ze składek naszych członków powinna być traktowana z wielką troską a każdy wydatek dokładnie udokumentowany wg określonych zasad. Zasad zgodnych ze sztuką księgowania i rachunkowości. Owszem gdy zachodzi przypadek minimalnych działań finansowych zasady te mogą przybierać formę minimalną, ale być winny zawsze. Tego wymaga statut Akcji Katolickiej odnośnie finansowych sprawozdań rocznych, obowiązku zaopiniowania przez komisję rewizyjną oraz zatwierdzenie przez Walne Zebranie Rady Akcji Katolickiej.
Zgodnie ze statutem członek zarządu Instytutu pełniący funkcje skarbnika jest odpowiedzialny za prowadzenie rachunkowości finansowej Instytutu, kontrolę i nadzór nad gospodarką finansową i majątkiem Akcji Katolickiej. w' szczególności odpowiada za:
1. Opracowanie zasad gospodarki finansami i majątkiem, zasad ewidencji księgowej oraz wystąpienie z wnioskiem do zarządu Instytutu o zatwierdzenie w formie uchwały.
2. Przygotowanie projektu planu finansowego Instytutu na podstawie opracowań własnych i projektów budżetów Oddziałów Parafialnych z podziałem zadań dla jednostek organizacyjnych Instytutu.
3. Kontrolę działalności finansowej i gospodarowanie mieniem w jednostkach organizacyjnych Instytutu.
4. Prowadzenie rachunkowości finansowej Instytutu, sporządzanie wymaganych prawem rozliczeń i sprawozdań.
5. Organizowanie poprawnego obiegu dokumentacji kasowej i księgowej.
6. Przygotowywanie analiz wykorzystania środków finansowych i składników majątku w jednostkach organizacyjnych Instytutu.
7. Nadzór nad inwentaryzacją środków finansowych i składników majątkowych.
8. Szkolenie skarbników Oddziałów Parafialnych i udzielanie im instrukcji dotyczących prowadzenia kasy i dokumentacji finansowej w oddziale.
9. Szkolenie i instruktaż w zakresie procedur obrotu gospodarczego.
10. Opracowanie sprawozdania z wykonania planu budżetowego za dany okres sprawozdawczy.
Instytuty Akcji Katolickiej nie prowadzące działalności gospodarczej tj. nie wystawiające faktur, rachunków ani nie podpisujące umów handlowych /wyjątek - zbywanie środków majątkowych, modą stosować uproszczona formę księgowości. Uproszczony sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych polega na prowadzeniu ewidencji, w ramach której rejestruje się wszystkie przychody, środki pieniężne, koszty oraz związane z tym rozrachunki. Ewidencja powinna umożliwić wyodrębnienie opłat bieżących, kosztów zarządu oraz przychodów w postaci składek i innych przychodów. Opracowując zasady ewidencji księgowej zaleca się prowadzenie ksiąg rachunkowych w postaci raportu kasowego lub sprawdzonej księgi przychodów i rozchodów.
Instytutu Akcji Katolickiej mogą się spotkać z sytuacją kiedy uzyskają dotacje w postaci grantów lub dofinansowań na różne cele czy zadania ze skarbu państwa lub z budżetu jednostek samorządu terytorialnego. W takim przypadku dofinansowanie nie wpływa na sposób prowadzenia rachunkowości. Instytucje dofinansowujące wymagają jedynie dokładnego rozliczenia przekazanych funduszy. Parafialne Oddziały Akcji katolickiej mogą ubiegać się o dotacje i je otrzymać wyłącznie poprzez Instytuty Diecezjalne ponieważ tylko one posiadają osobowość prawną. Rozliczenie przekazanych funduszy następuje podobnie. Oddziały parafialne realizują zadania. dokumentując wydatki wyłącznie fakturami i rachunkami. następnie kopie dokumentów pozastawiają u siebie a oryginały przekazują do Instytutów diecezjalnych. Na koniec okresu sprawozdawczego skarbnik Instytutu składa osobne sprawozdanie z otrzymanych dotacji łącznie ze wszystkich Oddziałów Parafialnych.

IV. Instytuty Akcji i Katolickiej prowadzące działalność gospodarczą.
Instytuty Akcji Katolickiej dążące do rozwoju wcześnie czy później będą musiały podjąć działalność gospodarczą a w związku z tym członkowie zarządu muszą być świadomi czekających ich nowych doświadczeń.
Ustawa z dnia 19. 11. 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej, w Art. 2. 1. definiuje ,.Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły". Działalność gospodarcza winna charakteryzować się następującymi cechami:
1. Zawodowym charakterem.
2. Powtarzalnością działań.
3. Podporządkowanie działań zasadzie racjonalności.
4. Uczestniczenie w obrocie gospodarczym.
Działalność może być prowadzona poprzez wyodrębnioną jednostkę lub bez wyodrębnienia organizacyjnego. w' przypadku wyodrębnienia organizacyjnego następuje wyodrębnienie finansowe, należy również określić rodzaj i zakres prowadzonej działalności oraz metody jej realizacji. Może to być zakład gospodarczy, ewentualnie spółka lub inny podmiot gospodarczy.
Prowadzenie działalności bez wyodrębnienia organizacyjnego może rodzić problemy z oddzieleniem działalności gospodarczej od działalności statutowej. Wskazane jest więc przynajmniej wyodrębnienie finansowe. Wyodrębnienie finansowe realizowane jest w księgach rachunkowych zapewniających rozdzielenie przychodów i kosztów działalności statutowej i gospodarczej. Koszty wspólne (administracyjne) rozliczane są relatywnie do stopnia ich związania z każdą działalnością. Za kryterium ich podziału można przyjąć strukturę przychodów lub inny miernik odzwierciedlający w sposób prawidłowy stopień związania kosztów wspólnych z rodzajem działalności.
Przedmiotem działalności gospodarczej może być np.:
1. działalność wydawnicza, poligraficzna, reprodukcja zapisanych nośników informacji,
2. handel detaliczny (sklepiki przyparafialne),
3. pośrednictwo finansowe,
4. obsługa nieruchomości,
5. prowadzenie prac badawczo - rozwojowych,. organizowanie odpłatnych szkoleń, konferencji, konsultacji oraz sporządzanie ekspertyz, atestów, rekomendacji,
6. prowadzenie biura pielgrzymkowego.
Decydując się na podjęcie działalności gospodarczej członkowie zarządu powinny w sposób bardzo ostrożny podejmować decyzje z tym związane. Należy powiedzieć, że oprócz trudności i kłopotów są przede wszystkim zyski. Jest niedogodnością powoływanie służb finansowo - księgowych, prowadzenie ksiąg rachunkowych, występowanie prezesa w roli pracodawcy, ciążące obowiązki sprawozdań ale wszystko poza tym to tylko powód do radości i satysfakcji. Bo czyż nie jest powodem do radości fakt, że działalność gospodarcza w przypadku kościelnych osób prawnych jest zwolniona z podatku od dochodów o ile oczywiście dochód zostanie przeznaczony na działalność statutową, że Akcja Katolicka nie płaci podatku gruntowego i podatku od nieruchomości? Kończąc tekst tej instrukcji, może w sposób trochę humorystyczny dodam tylko, że powinny jeszcze ukazać się następujące dokumenty:
1. Regulamin pracy Zarządu, czyli co kto robi i kto za co odpowiada.
2. Zasady gospodarki finansami i majątkiem Akcji Katolickiej.
3. Zasady organizacji ewidencji księgowej.
4. Instrukcja w sprawie dokumentacji kasowej i dokumentacji operacji gospodarczych.
5. Poradnik organizacyjny ułatwiający podjęcie decyzji dotyczącej działalności gospodarczej.

Podpisał:
Mieczysław Falkowski
Skarbnik Akcji Katolickiej w Polsce



powrót do: NEWSY!

NEWSY! || strona główna || prawo członka AK || AK to... || powiedzieli o AK || osobowość prawna || aktualności
jak zakładać POAK || czas ucieka! || modlitwy członków AK || modlitwy w intencji AK || szkoła modlitwy || formacja władze DIAK Arch. Łódzkiej || uchwały DIAK || wykaz POAK || formy pracy POAK || wykłady i artykuły || wydawnictwa kalendarium || statut || świeccy w Kościele || ważne linki || redakcja || archiwum
Copyright 1996-2001 © Akcja Katolicka Archidiecezji Łódzkiej - Mirosław Ciepłucha.
Wszystkie prawa zastrzeżone.
List-el: Akcja Katolicka Archidiecezji Łódzkiej